Dlaczego skupiać się tylko na dioksynach? A co z setką innych, wytworzonych przez człowieka substancji chemicznych z jedzenia, wiele z nich równie toksycznych? Istnieje wiele czynników dotyczących toksyczności: podaż, zdolność organizmu do detoksykacji i oczyszczenie pokarmów z groźnych substancji. Jedzenie materii roślinnej (warzyw, owoców, orzechów, itd) ma na celu oczyszczanie organizmu, ponieważ dostarczają one wielu substancji oczyszczających. Ogólnie rzecz biorąc rośliny nie odżywiają nas, oczyszczają i dostarczają energii. Produkty zwierzęce są pokarmem budulcowym/odżywczym, dostarczają nam „cegieł i zaprawy murarskiej” do budowy naszego ciała oraz systemu detoksyfikującego. Bez mięsa, jajek, ryb i nabiału nasz system detoksyfikujący nie działa za dobrze. Surowe pokarmy zwierzęce są także bogatym źródłem substancji oczyszczających. Bardzo ważna jest budowa i utrzymanie swojego ciała w czystości. Kombinacja produktów roślinnych i zwierzęcych to optymalne utrzymanie naszego ciała w zdrowiu. Wszyscy jesteśmy inni: ktoś może potrzebować więcej budulca a ktoś więcej substancji oczyszczających i każdy musi znaleźć u siebie poziom równowagi pomiędzy pokarmem roślinnym a zwierzęcym.
Nie ma wątpliwości że jesteśmy genetycznie zróżnicowani. Niektóre osoby są z rasy północnej gdzie od wieków podstawowym pokarmem było mięso i ryby. Inne to rasa południowa z przewagą owoców i ziaren w diecie. Inni pochodzą z rejonów, gdzie podstawowym pokarmem od tysiącleci były produkty mleczne a jeszcze inni nie tolerują mleka ponieważ ich przodkowie go nie spożywali. Nie ważne jaką dietę chce się przestrzegać bo każdy musi znaleźć odpowedni dla swojego samopoczucia stosunek różnych pokarmów. Najważniejszą kwestią jest spożywanie świeżych, przygotowywanych w domu posiłków bo nikt z nas nie jest przystosowany do jedzenia współczesnej, przetwożonej żywności. W typowaniu metabolicznym musimy zidentyfikować do jakiej grupy należymy: „białkowej”, „węglowodanowej” lub „mieszanej”. Oprócz kwestii genetycznych jest jeszcze jeden czynnik, który należy wziąć pod uwagę: stan naszego zdrowia. Wiele osób jest uzależnionych od cukrów oraz innych przetworzonych węglowodanów i z tego powodu ma problemy. Ich osobowość odzwierciedla ich słaby stan zdrowia i uzależnienie od cukrów więc błędnie identyfikują się jako członkowie grupy „węglowodanowej” w typowaniu metabolicznym. Nie ważne do jakiego typu zdecydowałęś się przynależeć, musisz rozpocząć dietę niskowęglowodanową i następnie powoli przechodzić do wprowadzania węglowodanów. Jeżeli jesteś uzależniony od cukrów i masz przerost Candida to w te początkowej fazie będziesz przechodził Kryzys Ozdrowieńczy i hipoglikemię, które spowodują bardzo złe samopoczucie. Wiele z osób w tym momencie stwierdza że jest typem „węglowodanowym” i powraca do swojej wysokowęglowodanowej diety opartej na cukrach i węglowodanach przetworzonych. Powrót do zdrowia dzięki diecie GAPS to powrót zdrowego instynktu i możliwość wybrania swojej przynależności do danej grupy.
Wszyscy przekazujemy sobie bakterie kontaktując się między sobą. Jeżeli ten fakt wywołuje u nas strach to nasze życie będzie niezmiernie trudne. Matka Natura wyposażyła nas w układ immunologiczny zdolny do walki z tymi mikroorganizmami. Tak długo, jak będziemy utrzymywać naszą odporność na wysokim poziomie to nie musimy obawiać się z kim się spotykamy. Trzeba po prostu pracować nad wzmocnieniem swojej i męża odporności. Może zgodzi się on na przyjmowanie probiotyków i kapsułek z olejem z wątroby dorsza? Jezeli obydwoje zwiększycie spożycie tłuszczy zwierzęcych z posiłkami to wasza odporność będzie mocniejsza i będzie w stanie lepiej radzić sobie z niechcianymi przybyszami.
Nie polecam sauny infrared. Jest to nowa i nienaturalna technologia, nie mamy zbyt wiele wiedzy jaki wpływ wywiera ona na organizm człowieka. Ufam tradycyjnej saunie, która używa ciepła i powoduje pocenie się.
Nietolerancje pokarmowe są wynikiem uszkodzonej śluzówki jelita. Jeżeli nie można wprowadzić jakiegoś pokarmu oznacza to, że śluzówka jelita nie jest na to gotowa. Trzeba w tym przypadku zwrócić uwagę na organizmy patogeniczne, gdyż mogą one zakłócać na proces leczenia jelita.
MMS (Magic Mineral Solution) zostało opracowane do leczenia malarii i polegało na piciu roztworu dwutlenku chloru. Środek chemiczny sam w sobie nie jest zabroniony w protokole GAPS, jednak z klinicznego doświadczenia wynika, że nie czyni on większej różnicy w poprawie ogólnego stanu pacjenta. Z tego też powodu nie polecam go.
Dzielenie ludzi na grupy oparte o jakiekolwiek kryterium (genetyczne, grupa krwi, itd.) i przypisywanie do tego co może bądź nie może być jedzone w moim przekonaniu nie działa. Ludzie podróżują i mieszają się na tym świecie od dawna i bardzo trudno tak naprawdę znaleźć czysty genetycznie materiał u kogokolwiek. Ściśle mówiąc, nie mamy do czynienia tylko z czterema zdefinowanymi grupami krwi. Naukowcy rozróżnili ogromną liczbę grup i podgrup (według niektórych jest ich ponad 100). Dodatkowo, grupa krwi człowieka może się zmienić w trakcie choroby: wiemy, że wiele infekcji i nowotworów ma taką zdolność. Ja wierzę w Matkę Naturę, powrót do korzeni (prawidłowe trawienie, naturalna żywność), praca z własnym ciałem i wsłuchiwanie się w jego głos.
Kąpiele słoneczne są niezbędne dla naszego zdrowia a dla osób z GAPS wręcz konieczne. Nie tylko jest to najlepsza droga do uzupełnienia witaminy D lecz przynosi nam to o wiele więcej korzyści. Wiele części widma słonecznego przenika do ludzkich organów i tkanek redukując wzrost organizmów chorobotwórczych, oczyszczając i lecząc. Więc w sezonie letnim warto zażywać kąpieli słonecznych tak często jak to jest tylko możliwe, najlepiej każdego dnia. Ważne aby czas przebywania na słońcu wydłużać stopniowo aby uniknąć oparzenia. Na początku sezonu, kiedy skóra jest wrażliwa na słońce polecam zaczać od 30 minutowych kąpieli słonecznych dziennie: po 15 minut przedniej i tylnej części ciała (brzuch i plecy). Stopniowo zwiększać czas do 1-2 godzin dziennie. Po każdym sezonie skóra zmagazynuje troszkę barwnika, zwanego melaniną, kŧóra powoduje brązowy odcień skóry i ochrania ją przed poparzeniem. Kiedy więc człowiek będzie opalony to może przebywać na słońcu przez wiele godzin unikając poparzenia. Jeżeli jednak przytrafi się poparzenia to należy zaaplikować na chore miejsce domową (na noc), kwaśną śmietanę, olej kokosowy lub żel z Aloseu oraz unikać kąpieli słonecznej przez dzień lub dwa co pozwoli na regenerację. W środku lata, kiedy słońce jest bardzo mocne należy unikać opalania w godzinach 11:30-16:00. W innych godzinach opalanie jest bezpieczne szczególnie rano. Nie zalecam używania środków do opalania, ponieważ większość z nich jest toksycznych. Jeżeli ktoś musi przebywać na słońcu przez dłuższy czas to może stosować naturalne zamienniki oparte na tlenku cynku. Jednak najlepszym rozwiązaniem jest jasny ubiór i okrycie głowy. Osoby o ciemnej karnacji skóry mają bardzo dużo melaniny w skórze więc przepuszcza ona mniej promieni słonecznych w głąb organizmu. Ich organizmy są przystosowane do przebywania w promieniach słońca przez dłuższy czas co jest niezbędne dla ich zdrowia i fizjologii. Kiedy zamieszkują one zimniejsze kraje to są bardziej narażeni na niedobory witaminy D, co predysponuje je do wystepowania chorób degeneracyjnych. Dlatego tak ważne jest dla nich częstsze przebywanie na słońcu niż osób o jasnej karnacji skóry. Osoby uczulone lub skore do oparzeń mają zmagazynowane w skórze substancje toksyczne, te toksyny powodują powstawanie wysypek podczas kąpieli słonecznych. Aby pozbyc się tego problemu należy dostarczyć dużych ilości beta karotenu przed sezonem letnim: 2 miesięczna kuracja 2 szklanek świeżego soku marchewkowego dziennie lub suplementacja beta karotenu.
Na rynku występują suplementy z E. Coli: jednym z najstarszych jest niemiecki Mutaflor. Jednak dieta GAPS w sposób naturalny wyrównuje florę jelitową i kolonia E. Coli powiększy się samodzielnie.
Nie są spowodowane brakiem snu, ale zatrzymaniem wody w organizmie, co z kolei spowodowane jest toksycznością organizmu. Toksyny zatrzymują wodę i blokują jej usunięcie przez organizm. Zaraz po rozpoczęciu procesu detoksykacji organizmu powinny one powoli zanikać.
Aminokwas tyrozyna jest prekursorem dla tych neuroprzekaźników. Do swojej pracy potrzebuje wielu kofaktorów: witaminy C, niacyny, witaminy B6, kwasu foliowego, witaminy B12, cynku, miedzi i manganu. Na rynku dostępnych jest wiele splementów z tymi składnikami. Dawka tyrozyny to zazwyczaj 500 mg w kapsułce. Dopamina i noradrealina wywołują entuzjazm i dają energię do życia, ciekawość życia, motywację do działania i uczucia szczęścia. Osoby z depresją, brakiem entuzjazmu i motywacji, wycofane i ospałe skorzystają z suplementowania. Osoby mające problem ze snem także skorzystają z przyjmowania tego suplementu razem ze wzmacniaczem serotoniny. Dopamina i noradrealina to typowe nuroprzekaźniki „dopalacze” , więc tyrozyna powinna być przyjmowana tylko rano. Dorośli zaczynają od 1 kapsułki każdego ranka przez 4-7 dni, następnie 2 kapsułki rano przez 4-7 dni, utrzymujemy podnoszenie dawki aż do osiągnięcia pożądanego rezultatu. Maksymalna dawka dla osoby dorosłej to zazwyczaj 4-5 kapsułek dziennie. Rozsądnym wyjściem jest wyrównanie maksymalnej dawki tyrozyny wzmacniaczem serotoniny przed snem. Zazwyczaj osoby z niską produkcją dopaminy i noradrenaliny mają także niski poziom serotoniny, więc w większości przypadków zalecam używanie obydwu wzmacniaczy razem. U dziecka zaczynamy dawką 1/2 kapsułki dziennie przez tydzień, stopniowo zwiększając do 1-2 kapsułek każdego ranka. Z reguły nie zalecam tego suplementu dla dzieci poniżej lat 5. Dla dzieci do 8 lat 1 kapsułka będzie dawką wystarczającą a dla starszych dzieci to zazwyczaj 2 kapsułki dziennie. Razem ze wzmacniaczem serotoniny, suplement ten działa bardzo dobrze w redukcji tików i objawów zespołu Tourette'a. Jednak w przypadku przedawkowania tego suplementu dziecko może być rozdrażnione i agresywne.
GABA jest uspokajającym neuroprzekaźnikiem, odpowiedzialnym za łagodne usposobienie. Osoby niespokojne, nie będące w stanie zrelaksować się, ruchliwe mają niski poziom tego neuroprzekaźnika. Są one skłonne do zmiany nastrojów i nie potrafią radzić sobie ze stresem. GABA sama w sobie jest aminokwasem jednak istnieją aminokwasy które wspomagają jej produkcję w organizmie: glutamina, tauryna oraz pochadna glutaminy – teanina (wyciąg z zielonej herbaty). Kofaktory niezbędne do produkcji GABA to: witamina B6, B12, magnez, niacyna, kwas pntotenowy i kwas foliowy. Wzmacniacz GABA powinien być przyjmowany razem ze wzmacniaczem serotoniny a w niektórych przypadkach także ze wzmacniaczem dopaminy/noradrealiny.Dawka dla dorosłego to zazwyczaj 2-4 kapsułki dziennie, podzielone po połowie na rano i wieczór. Dawka powinna być budowana bardzo powoli od 1 kapsułki dziennie. Dla dzieci wystarczy ½-1 kapsułka dziennie podawana na wieczór.
Serotonina jest naszym „radosnym” neuroprzekaźnikiem. Jest odpowiedzialna za bycie zadowolonym, spokojnym i radosnym. Jest także ważna przy zasypianiu. Osoby z niskim poziomem produkcji serotoniny czują się wyczerpane ale nie mogą się zrelaksować i zasnąć. Problem z zasypianiem jest typowy dla dzieci hiperaktywnych i dzieci z problemami w nauce jak także wśród dorosłych z problemami mentalnymi i psychologicznymi. Nie trzeba poddawać się testom, aby potwierdzić niski poziom serotoniny, wystarczy przyjrzeć się symptomom: objawy depresji, zły lub wahania nastroju, nadpobudliwość z wyczerpaniem, problemy z odpoczynkiem i zaśnięciem, ciągłe niezadowolenie i chęć do płaczu.Wiele osób z zespołem GAPS jest niezdolnych do produkcji wystarczającej ilości serotoniny, jako że większość jej produkcji ma miejsce w jelicie. Leki antydepresyjne mają za zadanie zwiększyć produkcję serotoniny w mózgu. Jeżeli ktoś zażywa antydepresanty to zwiększenie poziomu serotoniny będzie pomocne do bezpiecznego wyjścia z tych leków (są one uzależniające). Zaczynamy protokół GAPS i zwiększanie poziomu serotoniny. Kiedy osiągniemy maksymalny poziom przyjmowania serotoniny to możemy powoli zmniejszać dawki leków. Najlepszym znakiem, jak szybko dawka leku powinna być redukowana jest nasz nastrój, równowaga emocjonalna i sen. Aminokwas tryptofan jest prekursorem produkcji serotoniny w organizmie. Potrzebuje do tego: niacyny, biotyny, witaminy B6, kwasu foliowego i cynku. Tryptofan występuje głównie na rynku w formie 5HTP (L-5-hydroxytrypthofan) a typowa dawka to 100 mg wraz z różnymi dawkami substancji wspomagających. Suplementy dla dzieci są w dawce 50 mg 5HTP. Powinien być przyjmowany 2 razy dziennie rano i wieczorem. Dla dorosłych proponuję zacząć od 1 kapsułki przed snem przez 3-4 dni, potem 1 rano+1wieczorem przez 3 dni. Następnie 1 kapsułke rano+2 wieczorem przez 3-5 dni. W tym samym stylu zwiększamy dawkę, aż do pożądanego efektu (lepszy sen, zachowanie i samopoczucie). Dawki ranne i wieczorne mogą się różnić, lecz dawka przed snem powinna być zawsze większa, ponieważ serotonina jest produkowana głównie w nocy. Maksymalną dawką dla osoby dorosłej jest 6-8 kapsułek dziennie, lecz jest to kwestia indywidualna(większość chorych przyjmuje mniejsze dawki). Wzmacniacz serotoniny może być przyjmowany brzez dłuższy czas : 8 miesięcy do roku. Z biegiem czasu na diecie GAPS, kiedy własna produkcja serotoniny będzie powracać do normalnego stanu wtedy można będzie stopniowo redukować przyjmowanie, aż do odstawienia.Nie zalecam podawania serotoniny bardzo małym dzieciom(jej produkcja zostanie wznowiona tylko dzięki diecie). Dla hiperaktywnych dzieci w wieku 5-6 lat, przy problemach ze snem, dla dzieci z tikami oraz z chorobą Tourette'a suplementacja może być pomocna. Dzieciom podajemy dawki 50 mg 5HTP razem z substancjami wspomagającymi w kapsułce. Maksymalna dawka dla dzieci zależy od wieku dziecka: 5-7 lat – 4 kapsułki dziennie, 8-10 lat – 6 kapsułek dziennie, 11-14 lat 8-10 kapsułek dziennie. Starsze dzieci mogą przyjmować dawki dla dorosłych (pamiętając, że kapsułka dla dorosłego zawiera 100 mg 5HTP). Tak jak u dorosłych zaczynamy od małej dawki i stopniowo budujemy do indywidualnego poziomu, w którym zauważymy poprawę (snu, zachowania, tików/objawy Tourette'a znikają). Często podaję wzmacniacz serotoniny wraz ze wzmacniaczem dopaminy/noradrealiny. Większość osób z niską produkcją serotoniny ma także niską produkcję innych neuroprzekaźników więc dobrym rozwiązaniem jest ich wzmacnianie w tym samym czasie. Jednak, każda osoba jest unikalna i poziom suplementacji powinien być ustalany indywidualnie. Tylko pacjent lub rodzice pacjenta są w stanie ustalić dawkę metodą prób i błędów, więc należy powoli budować dawkę używając intuicji.Z czasem pacjent lub rodzice nabiorą doświadczenia, co działa w poszczególnej sytuacji. Serotonina jest jednym z najważniejszych neuroprzekaźników i polecam pierwsze wprowadzenie wzmacniacza serotoniny przed wprowadzeniem innych wzmacniaczy.
W dzisiejszym, przemysłowym świecie ta nadwrażliwość stałą się dużym problemem: ludzie po kontakcie ze słońcem mają swędzącą skórę lub dostają wysypki. Są to osoby z wysokim poziomem toksyn w organizmie, a słońce jest czynnikiem próbującym usunąć te toksyny. Beta-karoten w formie suplementu lub świeżego soku z marchewki jest pomocny przy detoksykacji. Zanim więc sezon letni się rozpocznie warto jest przez 2-3 miesiące wcześniej przyjmować beta-karoten lub pić soki z marchewki (do czasu, aż skóra nabierze odcienia w kolorze pomarańczowym, co jest zupełnie nieszkodliwe).Osoby spokrewnione z Wikingami mogą mieć problemy z opalaniem: łatwo się opalają i łatwo ulegają poparzeniom. Są to osoby z rudymi włosami, piegami i jasną karnacją skóry. Jeżeli przyjrzeć się historii Wikigów to ich podstawowym pożywieniem były tłuste ryby bogate w witaminę D i cholesterol. Ich skóra nie musiała syntezować witaminy D, co kompensowało braki światła słonecznego w ich środowisku życia. Dla tych osób bardzo ważne jest stopniowe opalanie i spożywanie dużej ilości tłustych ryb. Znam też tego typu osoby które poprawiły zdolność do opalania poprzez przyjmowanie beta-karotenu.
Przykry zapach ciała jest wynikiem wydalania toksyn wraz z potem i przerostem poszczególnych mikroorganizmów pod pachami i innymi miejscami w których wydzielany jest pot. W tych miejscach te organizmy żerują. Jako, że większość toksyn pochodzi z jelita to oczyszczenie tego miejsca dzięki protokołowi GAPS będzie pomocne. Codzienne używanie soku ze świeżej cytryny pod pachami zamiast dezodorantu lub 3% roztworu wody utlenionej pomaga (należy przetestować niewielką ilość roztworu pod pachami, jeżeli jest za mocny to należy rozcieńczyć go wodą).